सियारी-६, रूपन्देही

अभिभावक शिक्षालाई आधुनिक दृष्टिकोणबाट सशक्त पार्ने उद्देश्यले दुर्गा शैक्षिक गृह (DSG) मा एक दिवसीय अभिभावक शिक्षा कार्यशाला सम्पन्न भयो। कार्यशालाको प्रमुख सहजकर्ता संस्थाकी अध्यक्ष सुजाता ज्ञवाली श्रेष्ठ रहनुभएको थियो भने पूर्वप्राथमिक तह संयोजक किरण शर्मा, सीता खत्री र गोमा थापा सहजकर्ताका रूपमा कार्यशालालाई प्रभावकारी बनाउन विशेष भूमिका निर्वाह गर्नुभएको थियो। नेपाल सरकार, शिक्षा, विज्ञान तथा प्रविधि मन्त्रालय, शिक्षा तथा मानव स्रोत विकास केन्द्र, सानोठिमी, भक्तपुर तथा युनिसेफको सहकार्यमा लावण्य इन्टरनेशनलद्वारा काठमाडौंमा सञ्चालित पाँच दिवसीय विशेष प्रशिक्षण कार्यक्रममा अध्यक्ष ज्ञवालीकाे सहभागितापश्चात् DSG मा यस कार्यशालाको आयोजना गरिएको थियो। उक्त प्रशिक्षणबाट प्राप्त आधुनिक शैक्षिक दृष्टिकोण, बाल मनोविज्ञान, तथा अभिभावकीय उत्तरदायित्वका नवीनतम विधिहरूलाई व्यवहारमा लागु गर्ने उद्देश्यले कार्यशाला सञ्चालन गरिएको थियो।

कार्यशालामा बालबालिकाको शारीरिक, बौद्धिक, भाषिक, संवेगात्मक र सामाजिक विकासमा अभिभावकहरूको भूमिकालाई विशेष प्राथमिकता दिइयो। अभिभावकहरूले बाल शिक्षाका प्रमुख सिद्धान्तहरूलाई व्यवहारिक रूपमा बुझ्न सकुन् भन्ने हेतुले ज्याँ पियाजेको संज्ञानात्मक विकास सिद्धान्त, ल्याभ भिगोत्स्कीको सामाजिक-सांस्कृतिक सिद्धान्त, एरिक एरिक्सनको मनोसामाजिक विकास सिद्धान्त र बिएफ स्किनरको व्यवहारवादी सिद्धान्त लाई कार्यशालामा समावेश गरिएको थियो। यी सिद्धान्तहरूको आधारमा अभिभावकहरूले आफ्ना बालबालिकालाई सही मार्गदर्शन प्रदान गर्न सक्ने उपायहरूबारे विस्तृत छलफल गरियो। कार्यशालाले संयुक्त राष्ट्रसंघीय बाल अधिकार महासन्धि (UNCRC) १९८९ का प्रमुख धाराहरूलाई समेत समेट्दै बालबालिकाको शिक्षा, स्वास्थ्य, संरक्षण, तथा अभिव्यक्तिको अधिकार सुनिश्चित गर्न अभिभावकहरूको महत्त्वपूर्ण भूमिका रहेको स्पष्ट पार्यो।

साथै बालबालिकालाई सुरक्षित, प्रेमपूर्ण, प्रेरणादायी, र सहयोगी वातावरण सिर्जना गर्न अभिभावकहरूले अपनाउनुपर्ने व्यावहारिक उपायहरूमाथि विस्तृत छलफल गरियो। बालबालिका हुर्काउने कार्य अत्यन्त महत्त्वपूर्ण र संवेदनशील भएकाले अभिभावकमा विशेष ज्ञान, सिप, र संवेदनशीलता आवश्यक पर्दछ। सकारात्मक अभिभावकत्व अपनाउने अभिभावकहरूले आफ्ना बालबालिकालाई आत्मविश्वासका साथ लालनपालन गर्न सक्षम बनाउँछन्, जसले उनीहरूको समग्र विकासमा सकारात्मक प्रभाव पार्छ। गलत अभिभावकत्वले भने बालबालिकाको व्यक्तित्व विकासमा अवरोध सिर्जना गर्न सक्छ। त्यसैले, अभिभावक शिक्षाले स्वास्थ्य, पोषण, सुरक्षा, सिकाइ, तथा संवेदनशील स्याहार जस्ता प्रमुख पक्षमा ध्यान दिँदै बालबालिकाको समग्र विकासलाई प्रवर्द्धन गर्ने उपायहरू प्रदान गर्छ। कार्यशालाका सहभागी अभिभावकहरूले कार्यक्रमलाई ज्ञानवर्द्धक, सूचनात्मक, र व्यवहारिक भएको प्रतिक्रिया दिए। कतिपय अभिभावकले यस कार्यशालाले आफूलाई बालबालिकासँग सकारात्मक अन्तरक्रिया गर्ने नयाँ तरिका सिकाएको बताए। एक सहभागीले भने, “विद्यालय मात्र होइन, घरमै सही मार्गदर्शन प्रदान गर्न सक्दा बालबालिकाको भविष्य उज्ज्वल बनाउन सकिन्छ।” बाल शिक्षा, मनोविज्ञान, र अभिभावकीय सहभागिताको त्रिवेणी प्रवाहित गर्ने यो कार्यशाला दक्ष जनशक्ति निर्माण गर्ने DSG को एक सार्थक पहल थियो। अभिभावकहरूले बालबालिकाको शारीरिक, बौद्धिक, भाषिक, संवेगात्मक, र सामाजिक विकास लाई प्रवर्द्धन गर्ने आधुनिक विधिहरू सिके।

अभिभावक शिक्षालाई प्रभावकारी ढंगले लागु गर्न सक्ने उपायहरूबारे उनीहरू सचेत भए। उक्त कार्यशालाले अभिभावकहरूलाई आवश्यक ज्ञान, सिप, र दक्षता प्रदान गरेर बालबालिकाको समग्र विकासका लागि उनीहरूलाई अझ सक्षम बनाएको छ। बालबालिकाको उज्ज्वल भविष्य सुनिश्चित गर्न DSG को यो पहल अत्यन्त महत्वपूर्ण रहेको सहभागीहरूले अनुभव गरे।